Kawa czyli Gahwa - cz. 2

Kawa w Emiratach Arabskich

W 2001 roku grupa brytyjskich archeologów i paleobotaników zakończyła prace wykopaliskowe w Kush (w Emiracie Ras al Khaimah, polska pisownia Ras al-Chajma). Unikalnym znaleziskiem było prażone ziarno kawy.

Przeprowadzona analiza pozwoliła określić wiek ziarenka na XII wiek n.e., co czyni je najstarszym ziarnem kawy jakie kiedykolwiek znaleziono. Historycy uważali, że kawa zaczęła krążyć w świecie arabskim w XIV wieku. Znalezisko w Ras al Khaimah przesunęło datę spożycia kawy o co najmniej 250 lat wcześniej i potwierdziło fakt, że kupcy z południowego wybrzeża Półwyspu Arabskiego docierali na tereny Zatoki Perskiej od dawna.

Tak więc poczęstunek kawą i związane z tym zwyczaje zakorzenione są w tradycji arabskiej od bardzo dawna i dzisiaj, podobnie jak niegdyś, odgrywa on ważną rolę w codziennym życiu Emiratczyków. Częstowanie kawą jest symbolem arabskiej gościnności oraz ważnym i nieodzownym elementem całego rytuału przyjmowania gości.

Emiracka kawa czyli qahwa rożni się od „naszej” kawy praktycznie wszystkim czyli smakiem, zapachem i kolorem, a jej przygotowanie i serwowanie związane jest z przestrzeganiem określonych zasad.

Znajomości zwyczajów związanych z przyrządzaniem i podawaniem kawy nabywa się w rodzinie, a młodzi często towarzyszą starszym przy zakupach na targu, by nauczyć się wybierać najlepsze ziarna.

Qahwę  mogą przyrządzać i serwować zarówno kobiety jak i mężczyźni.

Tradycja przyrządzania i serwowania qahwa

Przygotowanie kawy dla gości rozpoczyna się od uprażenia ziaren na płaskiej, żeliwnej patelni na ogniu podsycanym drewnem. Lekko uprażone ziarna nadają kawie kolor wahający się od ciemnożółtego do jasnobrązowego. Do jeszcze gorących ziaren dodaje się kardamon oraz szafran i rozdrabnia tłuczkiem w mosiężnym moździerzu. Dzięki temu kawa nabiera charakterystycznego aromatu.  Następnie całość zalewa się wrzątkiem i kilkakrotnie doprowadza do wrzenia. Tak zaparzona kawę przelewa się do „dallah” czyli dzbanka z charakterystycznym szerokim dziobem. Wcześniej do dallah można dodać niewielką ilość wody różanej dla podkreślenia smaku. W okresie zimowym qahwa można również przyrządzić z imbirem lub cynamonem.  

I chociaż w dzisiejszych czasach w procesie przygotowania kawy korzysta się z gazu, prądu, młynków elektrycznych i termosów w kształcie tradycyjnego dzbanka „dallah” to ceremoniał serwowania kawy pozostał całkowicie niezmienny. Do jego przestrzegania zobowiązani są zarówno gospodarze jak i goście. Nie zastosowanie się do obowiązujących zasad może być odczytane jako zachowanie lekceważące lub wręcz obraźliwe dla jednej ze stron.

Podawanie kawy rozpoczyna się zwyczajowo od osoby znajdującej się po prawej lub od gościa najwyższego rangą lub najstarszego wiekiem, jeśli takie osoby są obecne. Kawę nalewa się do niewielkich czarek zwanych „finjaan” zapełniając je  tylko w jednej czwartej objętości. Zwyczaj nakazuje by gość wypił przynajmniej jeden finjaan. Osoba nalewająca kawę zawsze trzyma dalla w lewej ręce a finjaan w prawej. Gość odbiera finjaan również prawą ręką. Kawa oferowana jest gościom trzykrotnie, ale jeśli ktoś nie ma ochoty na kolejną porcję wystarczy, oddając pusty finjaan, delikatnie nim potrzasnąć. Qahwa jest zawsze gorzka, a podaje się do niej słodkie daktyle.

Dla Emiratczyków kawa jest nośnikiem ważnych wartości, ponieważ bywa oferowana jako prezent między rodzinami, przyjaciółmi i sąsiadami przy różnych okazjach.

Dziedzictwo Kulturowe Unesco

Zwyczaje związane z przyrządzaniem kawy - qahwa jako symbolu gościnności w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Omanie, Katarze i Arabii Saudyjskiej zostały wpisane na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa ludzkości UNESCO w 2015 roku.